Bohater insurekcji kościuszkowskiej
W bitwie pod Racławicami Głowacki uczestniczył w dowodzonym przez Tadeusza Kościuszkę ataku kosynierów na baterię rosyjską. Za męstwo i odwagę okazaną w walce mianowany został przez T. Kościuszkę chorążym Grenadierów Krakowskich. W związku z nominacją na oficera zmienił nazwisko z chłopskiego Bartosz na Głowacki. Do legendy znanej w całej Polsce przeszedł epizod bitwy, kiedy to Bartosz czapką ugasił lont odpalony lont rosyjskiej armaty. Zmarł w Kielcach w wyniku odniesionych ran w bitwie pod Szczekocinami 6.06.1794 r.
Autorem pomnika Wojciecha B. Głowackiego jest prof. Marian Konieczny z Krakowa. Uroczystość odsłonięcia pomnika była połączona z obchodami 200 rocznicy insurekcji kościuszkowskiej i miała miejsce 22.05.1994 roku. Aktu odsłonięcia dokonał ówczesny premier Waldemar Pawlak.
Jak doszło do bitwy?
W związku z brakiem odzewu w Warszawie na działania powstańcze podjęte w Krakowie, 1 kwietnia 1794 r. Tadeusz Kościuszko podążył z wojskiem w kierunku stolicy. Po drodze dołączyły do niego m.in. brygady kawalerii gen. Antoniego Madalińskiego i brygadiera Jana Ludwika Mangeta.
W tym czasie na rozkaz rosyjskiego ambasadora gen. Josifa Ingelstroma w kierunku Krakowa wyruszyły wojska gen. Aleksandra Tormasowa oraz gen. Fiodora Denisowa. W okolicy Skalbmierza zablokowały one marsz oddziałów polskich. W tej sytuacji Naczelnik podjął decyzję o kontynuowaniu drogi na Działoszyce. W okolicy Racławic natknięto się na grupę gen.Țormasowa, ścigającą brygadę gen. Madalińskiego. Do bitwy pod Racławicami doszło 4 kwietnia. Naprzeciwko siebie stanęły oddziały Kościuszki, składające się z około 4100 żołnierzy regularnego wojska i około 2000 kosynierów, dysponujące 12 działami. Po stronie rosyjskiej oddziały gen. Tormasowa w sile około 3000 żołnierzy i 12 dział, słabsze liczebnie, lecz lepiej uzbrojone i wyszkolone. Kościuszko zajął wzniesienie dziemierzyckie, zaś Tormasow obsadził Wzgórza Kościejowskie, ok. godz. 15 wydał on rozkaz natarcia na polskie pozycje. Natarcie rosyjskie wywołało w szeregach powstańców spore zamieszanie. Po kilku godzinach walk, w sytuacji zagrożenia Naczelnik zdecydował o przeprowadzeniu ataku na centrum wojsk gen. Tormasowa przy pomocy oddziału kosynierów i 4 kompanii piechoty oraz wsparciu artylerii. W natarciu, osobiście dowodzonym przez Kościuszkę, kosynierzy rozbili część rosyjskich oddziałów piechoty i zdobyli działa. Tutaj wyróżnili się podkrakowscy chłopi, m.in. Wojciech Bartosz, Stanisław Świstacki. Drugie natarcie oddziałów polskich skierowane zostało na prawe skrzydło wojsk rosyjskich.
Brawurowy atak kosynierów stanowił dla Rosjan kompletne zaskoczenie, doprowadzając w ich szeregach do paniki. Bitwa została wygrana przez Polaków, a przybyły z odsieczą dopiero tuż przed zmrokiem oddział gen. Fiodora Denisowa, nie podjął już walki. Rosjanie stracili w bitwie około tysiąca zabitych, rannych i jeńców oraz 12 dział. Zwycięstwo polskie pod Racławicami okazało się sukcesem taktycznym, miało ogromne znaczenie propagandowe i moralne, stanowiąc impuls do działań powstańczych na innych terenach Polski. Do insurekcji przyłączyły się m.in. oddziały z Lubelszczyzny i zachodniego Wołynia a 17 kwietnia wybuchło powstanie w Warszawie. W skali operacyjnej bitwa pod Racławicami była niestety porażką, ponieważ wojska rosyjskie zmusiły oddziały Kościuszki do wycofania się w rejon Krakowa.
Nieopodal góry Zamczysko – w parku przy starym dworku – rośnie lipa, pod którą, jak głosi legenda, odpoczywał po bitwie Kościuszko.
Przeczytaj także:
- Ścieżka zdrowia z naturalnych materiałów u podnóża kopca Kościuszki
W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych.
