Utworzono: 15.10.2017r.

Transporter niemiecki „Rosi”. Można go zobaczyć w Tomaszowie Mazowieckim

Transporter „Rosi” - Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim.

Tomaszów Mazowiecki to miasto położone nad rzeką Pilicą, w województwie łódzkim, w powiecie tomaszowskim, przy drodze ekspresowej S8. Za początek Tomaszowa uważa się rok 1788. Wtedy to nad rzeką Wolbórką powstała niewielka osada, w której zamieszkali pracownicy zatrudnieni przy wytopie żelaza w wielkim piecu hutniczym, zbudowanym wtedy przez właściciela okolicznych dóbr - hrabiego Tomasza Ostrowskiego. Wydarzenie to jest związane z odkryciem złóż syderytowych rud żelaza w okolicach pobliskiej wsi Nieborów. W następnych latach powstały kolejne obiekty produkcyjne, jak fryszerki i piec giserski, tworząc niewielki ośrodek hutniczy i metalurgiczny. Siły napędowej do poruszania zamontowanych w nich urządzeń dostarczała spiętrzona w tym celu Wolbórka. Od 1805 r. nowym właścicielem osady został najstarszy syn jej założyciela – Antoni Ostrowski. W 1812 r. wybudował on w Tomaszowie klasycystyczny pałac (obecnie muzeum), który wkrótce stał się główną siedzibą rodu.

Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim powstało w 1927 r. z inicjatywy prof. Tadeusza Seweryna i osób zrzeszonych w Polskim Towarzystwie Krajoznawczym. Od 1950 r. siedzibą muzeum jest właśnie pałac Ostrowskich.

Od 2000 r. muzeum jest miejską instytucją kultury o charakterze naukowo - badawczym, wystawienniczym i oświatowym. W muzeum funkcjonuje sześć działów naukowych: etnograficzny, archeologiczny, historyczno - numizmatyczny, sztuki, przyrodniczy, biblioteka, w których gromadzone są zabytki z Tomaszowa Mazowieckiego i okolic. Najciekawsze z nich pokazane są na wystawach stałych. W 2007 r. muzeum otrzymało imię Antoniego hr. Ostrowskiego.

Jednym z eksponatów muzealnych jest transporter niemiecki „Rosi”. Pojazd należał do 2 kompanii wydzielonego oddziału łączności 19 Dolnosaksońskiej Dywizji Pancernej Wehrmachtu. Służył do łączności z samolotami Luftwaffe, o czym świadczy zamontowany w nim zestaw radiostacji. Zatonął w Pilicy na terenie wsi Brzustówka, w mroźny poranek 18 stycznia 1945 roku. Oddziały niemieckie wycofywały się przed natarciem Armii Czerwonej szlakiem spod Radomia przez Opoczno w kierunku Łodzi. Na swej drodze napotkały most na Pilicy w okolicach Tomaszowa Mazowieckiego. Podczas próby przeprawienia się „Rosi” zatonęła w rzece, gdyż most został za wcześnie wysadzony.

Transporter wydobyty został 26 lipca 1996 r. Wydobycie związane było z rozpoczęciem budowy kolejnego mostu w rejonie Brzustówki w latach dziewięćdziesiątych XX w. Wówczas to zorientowano się, że w miejscu planowanej lokalizacji filarów znajduje się przeszkoda w postaci wraku pojazdu z okresu II wojny światowej. Podjęto decyzję o wydobyciu transportera z rzeki. „Rosi” po 51 latach znów stanęła na lądzie.

Transporter całkowitą sprawność techniczną odzyskał w zakładach „Głowno-Centrum”.

Dane taktyczno - techniczne pojazdu:

- załoga: 5 - 7 osób

- długość całkowita: 5,8 m

- szerokość: 2,1 m

- wysokość: 1,75 m

- masa bojowa: 9 t

- opancerzenie: płyty z przodu grubości: 10 - 15 mm

- z boku i z tyłu: 8 mm, na dnie: 6 mm

- napęd: silnik Maybach 42-gaźnikowy, 4-suwowy, rzędowy 6-cylindrowy o pojemności 4 170 cm i mocy 100 KM

- paliwo: benzyna etylizowana

- zużycie paliwa na drodze: 50 l/100 km, w terenie: 80 l/100

- prędkość maksymalna na drodze: 52 km/h

- zasięg na drodze: 300 km, w terenie: 150 km

Razem z transporterem z Pilicy wydobyto kilkaset przedmiotów stanowiących wyposażenie pojazdu oraz jego załogi. Wśród zabytków znalazły się elementy uzbrojenia m.in. karabin maszynowy typu MG, karabin Mauser, amunicja; ponadto zestaw radiostacji poświadczający przeznaczenie wozu. W dobrym stanie zachowały się również przedmioty należące do członków załogi, niekiedy rzeczy osobiste wykonane m.in. ze skóry, sukna, a nawet z papieru.

Inny pojazd pancerny wydobyty z Pilicy

Jest nim niemiecki ciągnik artyleryjski SdKfz 9 „FAMO”. Ciągnik był najcięższym półgąsienicowym pojazdem II wojny światowej. Służył głównie do holowania ciężkich dział oraz wyciągania unieruchomionych czołgów z rzek i bagien. Ogółem Niemcy wyprodukowali ich około 2500 sztuk. Pojazd ten zatonął 18 stycznia 1945 roku w Pilicy pod Białą Górą koło Tomaszowa Mazowieckiego podczas odwrotu wojsk niemieckich w trakcie tzw. ofensywy zimowej Armii Czerwonej. Z czasem całkowicie zasypany w piaszczystym dnie rzeki, został z niej wydobyty w październiku 1989 roku i trafił do zbiorów Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. 3 listopada 2008 roku został przekazany Skansenowi Rzeki Pilicy jako depozyt.

Dane taktyczno-techniczne:

- załoga: 9 osób

- ciężar: 18 000 kg

- wymiary: długość 8,25 m, szerokość 2,60m, wysokość: 2,76 m

- zasięg: 260 km

- osiągi: prędkość maksymalna 50 km/h, pokonywanie przeszkód wodnych o głębokości do 0,6 m