Nie tylko huta
Muzeum bardzo mi się spodobało, ale najpierw zupełnie mnie zaskoczyło. Ponieważ po lekturze różnych opracowań i reklam na temat tego miejsca, miałam o nim zupełne inne wyobrażenie, można rzec – nijakie. Bowiem prawie wszędzie jako wizytówka dawnej huty pokazywane są trzy zachowane prażaki – w nich wstępnie przygotowywano rudę do wytopu (na zdjęciach wyglądają jak silosy). A tu zastałam zgoła co innego, wyjątkowego. A mianowicie zachowany w całości piec hutniczy z XIX wieku. I to on powinien być wizytówką huty. Dalej, jako ciekawe uzupełnienie powinny być prezentowane kolekcje samochodów i motocykli, wystawa maszyn do obróbki metali i coś co z pewnością spodoba się paniom – wystawa maszyn do szycia. Zaś na końcu owe prażaki.
W muzeum nie można kupić (czy dostać nieodpłatnie) żadnego folderu czy opracowania historycznego tego miejsca. Niezrozumiałe jest również to, że niewiadome są losy muzeum – być może nie będzie dalej funkcjonować (ma kłopoty finansowe).
Sabotaż czy nieudolność Niemców?
Hutę wybudowało w latach 1890-1892 Francuskie Towarzystwo Metalurgiczne. Z przerwami działała do roku 1940. W zatrudniającym około 200 osób zakładzie produkowano surówkę i odlewy. Wielki piec pracował z wydajnością około 10 ton surówki na dobę. Na wyprodukowanie 100 kg surówki (żelaza) zużywano średnio 115 kg węgla drzewnego, 19 kg kamienia wapiennego i 230 kg rudy. Ostatni raz piec działał w 1940 roku. Niemcy chcieli zamiast węgla drzewnego użyć koksu. Efekt był taki, iż wszystko co było w piecu zastygło w nim na zawsze. Nastąpił koniec możliwości wykorzystania pieca (można go było tylko rozebrać i postawić nowy).
Słyszałam opinie, że do niepowodzenia tego ostatniego wytopu mogli przyczynić się polscy robotnicy obsługujący piec, by uniemożliwić okupantowi produkcję surówki na potrzeby wojska.
Wieża z gichtociągiem
Dla mnie w muzeum wszystko było interesujące. Jednak najciekawszym miejscem zwiedzania była wieża, gdzie zamontowano windę wodną (gichtociąg), która służyła do podnoszenia wagoników z surowcami na wysokość wielkiego pieca (piec ładuje się od góry). Ma ona dwie klatki zawieszone na wspólnej linie: jedną na wagonik z węglem i rudą żelaza, drugą na zbiornik z wodą. Chcąc podnieść wagoniki z surowcami, do zbiornika pompowano wodę, aż ciężar klatki z wodą przeważył ciężar klatki z wsadem i wciągał ją na górę. Podniesione za pomocą windy surowce wsypywano do pieca (ten majstersztyk technologiczny: lejek na wodę na wierzchu szybu wieży uwieczniłam na zdjęciu, a z samej wieży mogłam podziwiać wspaniały widok na okolicę).
Aby wielki piec mógł prawidłowo działać dmuchano do wnętrza sprężone powietrze. W Chlewiskach wykorzystano do tego dwie dmuchawy parowe: polską i francuską. Sprężone powietrze zanim trafiło do wielkiego pieca było nagrzewane w nagrzewnicach. Nagrzewnica w Chlewiskach jest znana pod nazwą „Wasseralfinger”. Tego typu urządzenia budowano od lat czterdziestych dziewiętnastego wieku. W procesie wielkopiecowym powstawała surówka (żelazo), z której na miejscu odlewano gotowe wyroby lub sprzedawano w postaci gąsek.
Syrena Sport i ...
Oprócz żelaznego programu zwiedzania – pieca hutniczego, atrakcją muzeum jest także wystawa zabytkowych pojazdów oraz prototypowych. Na wystawie, która do Chlewisk trafiła na stałe z Muzeum Motoryzacji w Warszawie są między innymi takie perełki jak: Ogar, Wars, Beskid, Polonez Analog, Mikrus, Syrena 110, Tarpan Honcker 4032 czy Syrena Sport (1960). Jest także Fiat 125 p, którym w 1973 r. na autostradzie pod Legnicą zostały pobite 3 rekordy świata w jeździe długodystansowej (na 25 i 50 tys. kilometrów oraz 25 tys. mil).
Jak powiedziała mi oprowadzająca, największym zainteresowaniem zwiedzających cieszy się Syrena Sport. Nadwozie, zaprojektowane przez Cezarego Nawrota, wykonano z tworzyw sztucznych. Powstał tylko jeden egzemplarz, który zniszczono w latach 70. W Kanadzie nazywano ją polską Corvettą, a Włosi napisali o niej, że: „jest najpiękniejszym autem zza Żelaznej Kurtyny”. Prezentowany na wystawie egzemplarz wykonał w 2012r. Mirosław Mazur spod Lublina.
W muzeum jest także wystawa zabytkowych motocykli oraz maszyn do obróbki metalu - frezarek, wiertarek, pras śrubowych. Szczególnie ciekawym eksponatem jest prostownica do luf karabinowych, z końca XIX i początku XX wieku. Na wystawie prezentowane są wyroby firm polskich, jak: Zakłady Przemysłu Metalowego H. Cegielski w Poznaniu, Państwowe Wytwórnie Uzbrojenia - Fabryka Karabinów w Warszawie, Towarzystwo Akcyjne J. John w Łodzi, oraz firm angielskich, niemieckich i amerykańskich. Zobaczyć także można wystawę maszyn do szycia, z takimi rarytasami jak np. Singer Manufacturing Company, USA z 1931 roku czy maszyna nożna z roku 1874.
Muzeum czynne jest przez cały rok. Można go zwiedzać w godzinach 8.00 - 16.00. Bilet normalny kosztuje 6 zł. Czas zwiedzania to około 1,5 - 2 h (wg mnie krócej się nie da).
Galeria zdjęć także na Salon24: http://polaneis.salon24.pl/645000,wielki-piec-hutniczy-w-chlewiskach-szczesliwie-zachowany
PS
Relacja z ostatniej wizyty (2015r.) w kompleksie hotelowym Manor House - tutaj: Manor House – kompleks hotelowy bez dzieci, „Ziemskie chi:
