Pręgierz „Zośka”
Tuż przy szydłowieckim ratuszu znajdują się dwa pręgierze. Jednym z nich jest późnorenesansowa kolumna przeznaczona do wykonywania kar dla mężczyzn, wzniesiona w I połowie XVII wieku. Znajduje się w pobliżu wejścia do restauracji (mieszczącej się w podziemiach ratusza). Ma kształt wysokiej na około 250 cm kolumny z piaskowca, stojącej na profilowanej bazie i zwieńczonej gzymsem. W połowie wysokości wykuto cztery płaskorzeźbione maszkarony z żelaznymi uchwytami dla skazańców. I ten pręgierz jest znany – informacje o nim są we wszystkich opracowaniach.
Od niedawna, w jego pobliżu (w odległości około 40 m) można zobaczyć drugi pręgierz potocznie nazywany „Zośka”. Jest to posąg kobiety na kolumnie. Pręgierz ten powrócił na swoje miejsce po wielu latach. Powstał również w XVII wieku i był przeznaczony tylko dla kobiet i miał służyć jako miejsce bardziej do obśmiania (np. za cudzołóstwo) niż karania fizycznego. Nosi nazwę „Zośka”, gdyż wg przekazów pierwszą ukaraną kobietą była niewiasta właśnie o takim imieniu. Co ciekawe, podobno Zośka była jedyną napiętnowaną publicznie kobietą.
W latach trzydziestych XIX wieku pręgierz został rozebrany: figura kobiety trafiła na zamek, a kolumna na cmentarz parafialny. W 2008 roku wpierw powróciła na szydłowiecki rynek kolumna, a dwa lata później posąg kobiety. I tak oto przed ratuszem stoją znowu dwa pręgierze.
„Czas ucieka”
Na piętrze szydłowieckiego ratusza znajdowała się izba sądowa i archiwum. W izbie sądowej, nad krzesłem sędziego wisiał wielki krucyfiks, przeniesiony w 1802 roku do kościoła farnego. Na czterech ścianach izby znajdowały się napisy: „Bóg widzi”, „Czas ucieka”, „Śmierć goni” i „Wieczność czeka”. Wokół krzesła sędziego znajdowały się okazałe krzesła dla radnych. Sędziowie i radni rozstrzygali sporne sprawy mieszkańców miasta tak cywilne, jak i kryminalne. W podziemiach ratusza znajdowało się więzienie dla przestępców.
Kilka słów o ratuszu
Szydłowiecki ratusz został wybudowany w stylu późnego renesansu, kiedy właścicielami miasta byli Mikołaj Radziwiłł „Sierotka”, a potem jego syn Albrycht. Fundusze na budowę zaczęto zbierać w 1599 roku, a budowę rozpoczęto już trzy lata później. Ratusz jest przykładem zastosowania miejscowego budulca do budowy gmachów reprezentacyjnych, jakim jest szydłowiecki piaskowiec. Budynek został usytuowany zgodnie z prawem magdeburskim pośrodku czworobocznego rynku, zwrócony frontem na wschód. W 1626 roku ukończono budowę bryły ratusza, a trzy lata później budowę ośmiobocznej wieży na planie kwadratu, przykrywając ją hełmem i umieszczając zegar od strony wschodniej. W 1809 roku ratusz został zdewastowany przez wojska austriackie. Podczas I wojny światowej górne piętra wieży wysadzono w powietrze. Jej pozostałość przykryto dachem, a wejście na piętro poprowadzono schodami zewnętrznymi. W styczniu 1945 roku ratusz ucierpiał w wyniku bombardowania przez lotnictwo sowieckie. Po II wojnie światowej wyremontowano budynek i odbudowano wieżę. Obecnie ratusz jest siedzibą władz miasta.
W okolicy warto zobaczyć:
- Wąchock - stolicę humoru i Muzeum Ojców Cystersów
- Iłżę – miasto o ciekawej historii
- Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach
- Zabytkową Hutę Żelaza w Chlewiskach
- Rezerwat przyrody „Skałki Piekło pod Niekłaniem”
