Staw Nocy Letniej (Zielony)
Staw został nazwany tak przez poetę Zygmunta Krasińskiego. Jeden z baśniowych stawów na rzece Wiercicy, który stał się później częścią większego założenia, jakim była Pstrągarnia Raczyńskich. Używana obecnie nazwa zbiornika związana jest z faktem, że każdego lata jego wody przyjmują zielony kolor od masowo rozwijających się glonów i sinic. Pierwotnie celem spiętrzenia wody i utworzenia stawu było napędzanie turbiny młyna Kołaczew. Obecnie młyn napędzany jest energią elektryczną, a staw nie pełni już funkcji gospodarczych. Jest on natomiast interesującym elementem krajobrazu kulturowego doliny Wiercicy i siedliskiem wielu ptaków wodnych i płazów.
Młyn Kołaczew (niestety zaniedbany)
Jeden z wielu drewnianych młynów wodnych, które działały na rzece Wiercicy już w 1473r. W jego nazwie utrwaliło się kołatanie koła wodnego lub obrzędowe pieczywo pszenne - „kołacz". Obecnie spotykane jeszcze na wsiach z okazji wesel oraz ważniejszych świąt kościelnych. Jest jednym z najstarszych młynów Złotego Potoku i ostatnim zachowanym z mechanizmem wodnym - turbiną Peltona. Stary młyn, mniejszy od obecnego, zaznaczony został na mapie „Karta Królestwa Polskiego” z 1839 roku oraz w „Inwentarzu Dóbr Zloty Potok” z 1859 roku, w tym czasie istniała tutaj również olejarnia.
W roku 1807 w pobliżu młyna zlokalizowana była fryszerka „Piec”, zakład w którym przetapiano tzw. surowiec żelazny na żelazo sztabowe. Surowiznę umieszczano w ogniskach - podobnych do kowalskich i kuto przy użyciu wielkich młotów poruszanych siłą wody.
W czasie II wojny światowej młyn Kołaczew nakazem władz okupacyjnych został zamknięty dla ludności cywilnej. Wykonywał jedynie przemiały dla wojsk. Po zakończeniu działań wojennych zakład został objęty ustawą nacjonalizacyjną i przejęty w użytkowanie przez Gminną Spółdzielnię Produkcyjną. W 1956r. zdemontowano koło wodne, a młyn przerobiono na zasilanie elektryczne.
Źródło Spełnionych Marzeń (Obozowe)
Podobnie jak sąsiedni Staw „Sen Nocy Letniej” swą nazwę zawdzięcza Zygmuntowi Krasińskiemu, który zauroczony okolicą tchnął w nią romantycznego ducha.
Źródło Spełnionych Marzeń zwane czasem również Źródłem Obozowym (od położenia w pobliżu miejsc biwakowania harcerzy, którzy wykorzystywali w przeszłości wody źródła do celów pitnych) jest jednym z najczęściej odwiedzanych przez turystów. Zawdzięcza to swojemu położeniu przy szlaku turystycznym, jak również stałemu, nawet przy największych niżówkach, wypływowi dobrych jakościowo wód. Niestety, popularność przyniosła mu poważną utratę walorów przyrodniczych. Nadmierne rozdeptywanie podmokłej niszy źródła doprowadziło do całkowitego zaniku roślinności. Coraz rzadziej możemy też zobaczyć częste dawniej w wypływie drobne bezkręgowce – kiełże zdrojowe i maleńkie skorupiaki podobne do krewetek. Nie jest to efekt pogorszenia jakości wody, która pozostaje w dobrej kondycji, lecz nadmiernej obecności ludzi.
Źródło Spełnionych Marzeń jest przykładem źródła położonego na trasie rzeki Wiercicy. Na odcinku od Źródeł Zygmunta i Elżbiety do Stawu Irydion (w sąsiedztwie Pałacu Raczyńskich) drenuje wody ze szczelin i kanałów krasowych w wapieniach jurajskich. Źródła pojawiają się w jej dolinie w miejscach, gdzie szczeliny są najbardziej drożne, często założone tektonicznie. W przypadku Źródła Spełnionych Marzeń potwierdza to stosunkowo stała temperatura wody (ok. 8-9 stopnia C) i niezmieniający się jej skład chemiczny, jak również słabo zmienna wydajność.
O źródle krąży legenda:
„ W sercu źródła prośbę zamień
Na zielony, szklisty kamień.
Kiedy rzucisz go za siebie
Spełni prośba się dla Ciebie”.
W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych.
Przeczytaj także:
- Staw Zygmunt - często uwidaczniany na płótnach
- Jak Staw Gorzkich Łez stał się stawem Amerykan
- Kościół św. Jana Chrzciciela w Złotym Potoku. Kaplica grobowa Krasińskich
