Przewidział kryzys na rynku bawełnianym, spowodowany wojną secesyjną w Stanach Zjednoczonych. Na przełomie lat 50. i 60. XIX wieku zamówił w USA dużą ilość bawełny, będącej podstawowym surowcem dla łódzkich fabryk włókienniczych. Kiedy dostawy bawełny, w wyniku wojny, zostały ograniczone Scheibler miał wystarczająco dużo surowca, by produkować wtedy, kiedy inni zamykali fabryki. Miał tak wielkie zapasy, że wystarczały one nie tylko na produkcję własną, ale również na sprzedaż przędzy po trzykrotnie wyższej cenie.
Muzeum to takie dwa muzea w jednym: okazały pałac łódzkiego fabrykanta oraz ponad 50.000 eksponatów związanych z szeroko rozumianą sztuką filmową.
Pałac Karola Scheiblera
W 1855 roku został wzniesiony parterowy dom tego fabrykanta. Ostateczny reprezentacyjny charakter uzyskał w wyniku rozbudowy w latach 1884-86 według projektu Edwarda Lilpopa. Neorenesansowa fasada kontrastuje z bogactwem eklektycznych wnętrz.
Gabinet
Wyłożony dębiną, intarsjowaną orzechem kaukaskim, noszącą sygnatury firmy braci Bauer pokryto tapetą imitującą kurdyban.
Piec kaflowy obudowany konstrukcją dębową, nadającą mu formę efektownego neorenesansowego kominka. Nadstawa pieca tworzy ramę dla mozaiki z przedstawieniem kobiety w stroju orientalnym, trzymającej tamburyn. Widoczna w dole mozaiki sygnatura „D.A.- Salviati - Venezia 1886" nie pozostawia wątpliwości co do autorstwa mistrza z Murano.
Jedna z najsłynniejszych greckich kompozycji - Grupa Laokoona - w wersji gipsowego, pozłacanego odlewu, sygnowanego, wykonanego przez berliński warsztat rzeźbiarsko-sztukatorski Braci Micheli w 1886 roku, została umieszczona w supraporcie „portalowych” drzwi wschodnich, prowadzących dawniej do pokoju toaletowego. Z dawnego, stałego wyposażenia gabinetu zachowała się szafka narożna, neorenesansowa komoda z rzeźbionymi maszkaronami, hermami i groteską w centrum oraz kanapa o drewnianych ramach. Meble również opatrzone są znakami firmy Bauer.
Szatnia
Wyłożona sosnowym drewnem. Ściany pokrywa płycinowa boazeria w profilowanych ramach, a wieńczą fryzy z barwnych ceramicznych płytek. Ceramiczne płytki z motywami liści i owoców kasztanowca wypełniają również strop, podzielony listwami na kwadratowe pólka, ozdobiony w centrum rzeźbioną rozetą. Z dawnego wyposażenia pochodzi rząd ukrytych w boazerii wieszaków, spełniających zarówno rolę użytkową, jak i dekoracyjną, ustawiony w narożniku arkadowy piec ze smuklejszą, drugą kondygnacją oraz ustawione, na tle okna, drewniane siedzisko. Potraktowane rzeźbiarsko, w zaplecku ozdobione zostało reliefową płyciną przedstawiającą pochód Bachusa, i zwieńczone nadstawą z lustrem przesłoniętym dwiema postaciami „syren”.
Sala jadalna
Zaprojektowana w duchu renesansu niemieckiego. Wszystkie powierzchnie wyłożono wieloma gatunkami drewna (m.in. orzech, czeczotka, orzech kaukaski, mahoń, palisander, dąb, sosna).
W 24 prostokątne pola wmontowano tkaniny malowane farbą olejną, tzw. przecierką imitującą strukturę gobelinu. Przedstawiają winobranie, połów ryb, sielanki, trofea myśliwskie. Dwie z nich o tematyce alegorycznej obrazują „Triumf Życia nad Śmiercią” oddany postaciami kobiety z wieńcem laurowym oraz starca z kosą.
Ściany wieńczy ozdobny fryz z palmetami i stylizowanymi lilijkami. Drewniany sufit (orzech i dębina) spina centralna rozeta z maszkaronami, ornamentem okuciowym i rollwerkiem.
Architektoniczną masywność cechują obramienia płycinowych drzwi z orzecha kaukaskiego, z narożnikami o przerywanych frontonach i intarsjowanych motywach symbolicznych przemysłu włókienniczego (czółenka tkackie i wrzeciona nad pasem drzwi południowych) oraz handlu i bogactwa (kaduceusze w pozostałych).
W dobrze zachowanym eklektycznym piecu kaflowym, z sygnaturą „Ch. S. Dresden” warsztatu Christiana Seidle'a, przyciągają uwagę ceramiczne hermy, pary stworów morskich oraz wazon z jaszczurkami w zwieńczeniu.
Wyjątkowym elementem wyposażenia jest ogromny kredens, na którym podczas konserwacji odczytana została data 1778. Bogato rzeźbiony mebel posiada sosnowo-dębową konstrukcję oraz m.in. płyciny z orzecha kaukaskiego. Jest jednym z nielicznych sprzętów pochodzących z oryginalnego wyposażenia rezydencji.
Pokój Mauretański
Zaaranżowany motywami charakterystycznymi dla sztuki Bliskiego Wschodu. Na dekoracje stropu składają się profilowane listwy ułożone w formie gwiazdy, z polami malowanymi w arabeskowe wzory.
Dekoracji dopełnia parkiet w geometryczny wzór z kilku gatunków drewna, oraz kopułowy piec z arkadową nadstawą, wykonany z barwnych kafli o wschodnich motywach ornamentalnych, ozdobiony pośrodku arabskim napisem: „ jedynym bogiem jest Allah”.
Maleńki „fumoir” jest wyjątkowo cennym, bo jednym z niewielu istniejących i jednocześnie najlepiej zachowanym tego rodzaju wnętrzem w Polsce.
Biblioteka
Wąskie pomieszczenie z płycinową boazerią brzozową, obiegającą dolną część ściany, mieści trójdzielną loggię, zamykającą ścianę z oknem wychodzącym na na westybul. Ulokowana na niskim podeście, wydzielona tralkową balustradą i rzeźbiarsko opracowanymi kolumienkami zawiera dwie naprzeciwległe, głębokie wnęki z niszami, zamkniętymi muszlową konchą, powyżej siedzisk - ław z sygnaturą firmy Braci Bauer z Wrocławia.
Sufit loggii zdobią iluzjonistycznie malowane ptaki oraz roślinne pnącza. Ściany biblioteki wieńczy fryz i faseta ze stiukową dekoracją o motywach roślinnych. Wspaniały sufit ze złoceniami skomponowano ze stiukowych ornamentów oraz malowideł. Pola półkoliste zawierają motywy zaczerpnięte z groteski; w narożnych żagielkach znajdują się cztery obrazy. Olejne malowidła przedstawiają personifikacje Tkactwa, Włókiennictwa (przemysłu bawełnianego), Handlu (bankierstwa) oraz Pomyślności (bogactwa i dostatku), pod postaciami siedzących kobiet - odpowiednio: z krosnem, wrzecionem i przędzą, monetą i skarbonką oraz z różą.
W narożniku piec z ciemnozielonych kafli z ornamentyką utrzymaną w formach renesansowo-manierystycznych, architektonicznych, roślinnych oraz zaczerpniętych z groteski.
Biblioteka leżąca na drodze komunikacyjnej z sieni do jadalni, stanowiła również rodzaj antichambre'u poprzedzającego pokój pani.
Pokój pani
Skomponowany z wykorzystaniem form rokokowych. Boazeria, w dolnej części wykonana z orzecha, płycinowa; w górnej części, cięta z drewna lipowego, tworzy prostokątne ramy (ujmujące płyciny obite adamaszkiem). Sufit oddzielony od partii ścian lekko profilowanym gzymsem. W narożnikach widnieją malowidła z motywami roślinnymi, zaś na osiach stiukowe kompozycie z ornamentem muszlowym, motywem kartusza i gałązki różanej. Dominujące, centralnie umieszczone, elipsoidalne panneau przedstawia malowany na płótnie iluzjonistyczny widok tralkowej balustrady - przeplatanej girlandami wici roślinnej, z motywami różyczek, ukwieconych waz - otwierającej się na niebo z unoszącymi się puttami.
Rokokową ornamentykę powtarza piec wsparty na pięciu ozdobnych nogach, zwieńczony wazonem, dekorowany ornamentem małżowinowym i kogucimi grzebieniami przechodzącymi w partii paleniska w motyw płomienia. Złożony został z kobaltowo-zielonych kafli sygnowanych „Bayern/Nurnberg”.
Drzwi z lustrem w bogatej snycerskiej ramie, zwieńczone supraportą z malarskim przedstawieniem powtórzonych putt - prowadziły do ubieralni, a dalej do łazienki.
Sień i klatka schodowa
Nieduża sień jest miejscem, w którym koncentrują się główne drogi komunikacyjne: z lewej i prawej „portalowe” drzwi prowadzą do sal traktu południowego.
Wiodąca na pierwsze piętro klatka schodowa ulokowana została na wprost wejścia. Wystrój opracowany w ciepłej dębinie.
Ściany do wysokości pierwszej kondygnacji pokrywają boazerie wzbogacone ażurową listwą przemykową z motywem wici roślinnej i owoców granatu; obramienia otworów drzwiowych są silnie rozbudowane; balustradę o głęboko ciętych tralkach spinają słupki z rozczłonkowaną dekoracją ornamentalną. W otwierającej się nad klatką schodową przestrzeni drugiej kondygnacji dekoracyjna dębina ograniczona została do wąskich pilastrów, zakończonych kapitelami. Niezwykle dekoracyjny sufit został podzielony profilowanymi listwami na prostokątne pola wypełnione malowidłami. Największe, środkowe, sygnowane inicjałami „GP” oraz datą „1885”, przedstawia alegorię Handlu i Rzemiosła, także za „Gloryfikację Rodziny Scheibler”; dwa mniejsze - gałązki bluszczu i jaskółkę, powtórzone w aneksie. Malowidło głównie wiązane jest z Gabrielem Ferrierem, akademikiem francuskim.
Obecnie w pałacu swoją siedzibę ma Muzeum Kinematografii. Muzeum to jest jedyną w kraju instytucją chroniącą zabytki z dziedziny techniki, sztuki i kultury filmowej. Samodzielną działalność prowadzi od 1 kwietnia 1986 roku, choć faktycznie powołane zostało do życia dziesięć lat wcześniej jako Dział Kultury Filmowej w Muzeum Historii Miasta Łodzi.
Na rzetelne poznanie tego swoistego dwupaku muzealnego potrzeba ok. 3 godzin. Tym bardziej że w pomieszczeniu, gdzie znajduje się wystawa Tajemnice Planu Filmowego można samemu spróbować sił aktorskich i obserwować to w kamerze.
W artykule wykorzystałam teksty z tablic informacyjnych.
Przeczytaj także:
- Fotoplastikon w Muzeum Kinematografii w Łodzi, który „zagrał” w filmie „Vabank”
