Przedbórz to miasto położone nad rzeką Pilicą, w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim.
W roku 1239 wymieniany jest gród warowny, który w połowie XIV w. Kazimierz Wielki rozbudował do postaci zamku, a w 1370 roku nadał miejscowości prawa miejskie. Król przyjeżdżał do przedborskich lasów na polowania. Podczas jednego z nich, 8 września 1370 roku, w okolicach miejscowości Żeleźnica, spadł z konia i złamał nogę (znajduje się tutaj obelisk upamiętniający ten wypadek). Niecałe dwa miesiące później Kazimierz Wielki umarł w Krakowie. Przyjmuje się, że wypadek ten zapoczątkował niekorzystny zbieg zdarzeń zdrowotnych, które doprowadziły do śmierci monarchy. Natomiast król Władysław Jagiełło, 29 lipca 1423 r. nadał w Przedborzu prawa miejskie dla Łodzi. Przed wojną w Przedborzu Żydzi stanowili ponad 60% mieszkańców.
I to właśnie od Żydów przedborzacy przejęli kugiel, który do dziś jest tu kultową potrawą. Pieczono go w piecu opalanym drewnem. Potrawę przyrządzano z tartych ziemniaków, mięsa (dziś wieprzowego, u Żydów gęsiego), cebuli, z dodatkiem pieprzu i soli. Garnki po kuglu zanurzali w rzece Pilicy obwiązane podziurawionym płótnem. Ryby zwabione resztkami jedzenia wpływały do garnków i nie mogły się już z nich wydostać. Rano Żydzi wyciągali z rzeki czyste naczynia pełne smakowitych ryb.
Teraz nie ma niedzieli czy świąt, by prawie w każdym domu nie było kugla. Kugiel zmodyfikowany przez miejscową ludność również wypieka się w całej okolicy.
W 2009 r. Przedbórz uzyskał certyfikat na wyłączność wypieku kugla jako regionalnej potrawy - pisze w swojej książce „Klimaty dawnego Przedborza i okolic” Tadeusz Michalski – założyciel i dyrektor Muzeum Ludowego w Przedborzu.
O kuglu usłyszałam przy okazji wizyty w Przedborzu i odwiedzin Wydziału Promocji UM. Tutaj otrzymałam m.in. ulotkę z przepisem (poniżej) na przygotowanie potrawy. Dowiedziałam się też gdzie kugiel jest serwowany. Można go dostać podobno w kilku restauracjach i barach przedborskich. Jednak na pewno kupić go można na naszym targowisku, na jednym ze stoisk z mięsem i wędlinami – usłyszałam.
Składniki:
- 10 kg ziemniaków
- 3 kg żeberek
- 1 kg cebuli
- 3 łyżki soli
- 2 łyżki pieprzu mielonego
Przygotowanie:
Obrane ziemniaki zetrzeć na tarce, cebulę pokroić w kostkę, przyprawić solą i pieprzem, całość dobrze wymieszać. Żeberka pokroić w paski. Można dodać golonkę, nóżki. Dobrać odpowiedni garnek, aby pomieścił składniki i zmieścił się do piekarnika; układać warstwami w przygotowanych ziemniakach żeberka. Wstawić do piekarnika na 250 st. C, a gdy zacznie się gotować zmniejszyć temperaturę do około 100 st. C, niech sobie pyrka do rana. Zapiekać (nocą) około 8-10 godz.
